Yaxın Şərqdə münaqişənin güclənməsi neftin qiymətini bir barel üçün 140-157 dollara qədər yüksəldə bilər.
Marja.az xəbər verir ki, bu ssenari Dünya Bankının əmtəə bazarlarının perspektivləri ilə bağlı hesabatında yer alıb.
Enerji qiymətlərinin yüksəlməsi Qərb üçün inflyasiyanın sürətlənməsini və baha yanacaq vəd edir. Əmtəə ixracatçıları isə əksinə, neft bazarındakı şoklardan faydalanır.
İsraillə HƏMAS arasında qarşıdurma başlayandan bəri neftin qiyməti altı faiz artıb. Dünya Bankının oktyabr ayı Əmtəə Bazarlarına Baxış hesabatında bildirilir ki, bu, yalnız başlanğıcdır.
Bankın analitikləri 1970-ci illərdən bəri regional münaqişələrin təcrübəsinə əsaslanaraq mümkün inkişafın üç ssenarisini müəyyənləşdirirlər.
Birincisi, kiçik böhran ssenarisidir (2011-ci ildə Liviyada vətəndaş müharibəsi zamanı olduğu kimi). O, neft hasilatının gündəlik 0,5-2 milyon barel azaldılmasını və dördüncü rübdə neftin qiymətinin bir barel üçün 93-102 dollara yüksəlməsini nəzərdə tutur.
İkinci orta ölçülü böhran ssenarisi (2003-cü il İraq Müharibəsi kimi) qlobal neft tədarükünün gündəlik 3-5 milyon barel azalması ilə nəticələnəcək ki, bu da neftin qiymətini bir barel üçün 109-121 dollara çatdıracaq.
Və nəhayət, üçüncü böyük böhran ssenarisi (ərəb ölkələrinin 1973-cü ildə tətbiq etdiyi embarqoda olduğu kimi) tədarükün gündəlik 6-8 milyon barel azalmasını və qiymətlərin bir barel üçün 140-157 dollara yüksəlməsini nəzərdə tutur.
Analitiklər qeyd edirlər ki, təsvir olunan ssenarilərdən hər hansı birinin həyata keçməsinin qlobal iqtisadiyyat üçün ciddi iqtisadi nəticələri olacaq.
“İxracatçılardan hər hansı enerji məsulunun tədarükü əvvəlcədən bağlanmış müqavilələr əsasında həyata keçirilir, yəni neftin qiyməti 120 dollar/barelə qalxarsa, alıcı onu müqavilənin bağlandığı vaxt qüvvədə olan qiymətlərlə alacaq. Bununla belə, yüksək qiymətlər uzun müddət davam edərsə, yeni tədarüklərin dəyəri artacaq ki, bu da qlobal iqtisadiyyata mənfi təsir göstərəcək”, - "Fontvielle"in qlobal bazarlar üzrə analitik şöbəsinin rəhbəri Artur Meynhard izah edir.
Enerji böhranına həssas olan Avropanın belə sarsıntılara qətiyyən ehtiyacı yoxdur. Avropa bazarı artıq açıq-aşkar baha olan Amerika şist neftini almağa məcburdur. Hər hansı qiymət artımı, keçən il Fransada benzinin bahalaşması ilə bağlı olduğu kimi, potensial olaraq sosial sarsıntıya səbəb ola bilər.
ABŞ üçün bu vəziyyət qarşıdan gələn prezident seçkiləri öncəsi təhlükəli ola bilər. Orada bir qallon dizel artıq beş dollar olan kritik səviyyəyə çatıb. Son bir il ərzində Amerika öz neft ehtiyatlarını bazaraçıxardaraq yandırıb. Bu, qısa müddətdə yanacağın qiymətlərini saxlamağa kömək edib. İndi bu alət Ağ Evdə mövcud deyil: ehtiyat kifayət qədər zəifdir.
"Prezident fövqəladə neft ehtiyatlarının 40 faizindən çoxunu boşaldıb. Bu, riskli bir addımdır. Və o, bunu bir daha edə bilməz, ona görə də hazırkı qiymət artımı onun reytinqlərinə daha da ağır zərbə vuracaq", - "The Hill" xəbərdarlıq edib.
Əgər artımı dayandırmaq mümkün deyilsə, bütün nəticələrlə ikinci inflyasiya dalğasına daxil olmaq riski yüksəkdir. Eyni şey xarici təchizatdan tamamilə asılı olan Avropaya da aiddir.
Faydalar, əlbəttə ki, bütün aparıcı əmtəə ixracatçılarına, ilk növbədə Rusiya və Səudiyyə Ərəbistanına çatacaq.
Fələstin və İsraildəki gərgin vəziyyətlə əlaqədar yanacağa artan tələbat isə Rusiyanın neft qiymətlərini Asiya və Yaxın Şərq ölkələri üçün daha cəlbedici seçimə çevirəcək.
Nəticədə Rusiya büdcə üçün mühüm resurs və rublun məzənnəsinin saxlanılması üçün əlavə gəlirlər əldə edəcək.
Bundan əlavə, Fars körfəzindəki böhran Çinin bu regiondan alışlarına təsir edəcək və bu, Rusiyanını satışı üçün imkanlar yaradacaq.
Bununla belə, risklər də var: alıcı ölkələrin iqtisadi vəziyyətinin zəifləməsi neftə tələbatın azalmasına səbəb ola bilər.
Digər tərəfdən, Rusiya Şimal Dəniz Marşrutu ilə enerji resurslarının tədarükünü təklif edə bilər. Analitiklər, kəskin böhranın hətta Qərb ölkələrini Rusiya neftinin qiymətinə qoyulan məhdudiyyətlərlə bağlı sanksiyaları geri götürməyə sövq edə biləcəyi ehtimalını da istisna etmirlər.